pijpenmakerij Carpe Lunam

| Wegwijs | Van toen tot nu | Pijpenoogst | Pijpenmaken | Pijppraat | Archief |

 Pijpenoogst op de moestuin

'Niks bijzonders', zal een geboren en getogen Gouwenaar zeggen van de verzameling van restanten van aardewerkpijpen die ik in de loop der jaren tijdens het spitten en wieden op m'n voormalige spoortuin heb opgeraapt. Overal waar men graaft in Gouda komt men dit spul tegen en waarom de vroegere bewerkers van het land waar nu de spoorlijn en de spoortuinen zich bevinden, dit op hun land stortten ligt voor de hand; kalk is nodig voor het op peil houden van de pH (zuurgraad) en voor structuurbehoud van de grond. Zij zullen het ongetwijfeld anders gezegd hebben, maar dat het ergens goed voor was hadden ze wel  door. Misschien is deze verklaring veel te ver gezocht. De boeren en tuinders hoogden misschien hun laag gelegen land domweg op met uitgebaggerd slib uit de Goudse grachten en singels. Vroeger kieperde iedereen z'n rotzooi gewoon in de gracht, dus ook de restanten van pijpen. 

Over het dateren van kleipijpen zijn hele boekjes volgeschreven. In Pijpelogie door F.H.W. Friedrich valt te lezen dat dit geschiedt aan de hand van de verschillende onderdelen van de pijp, zoals daar zijn de kop, de steel en de hiel (het uitstekende stukje ter hoogte van de aansluiting van kop en steel). De afbeeldingen van pijpen op schilderijen kunnen natuurlijk ook een belangrijke aanwijzing geven.  Op de hiel kan het merkteken van de pijpenmaker zijn geplaatst en uiteraard bestaan er tabellen waarin de pijpenbakker met merkteken en geboorte-, trouw- of begraafgegevens staan vermeld. In Gouda werd in 1617 een pijpenmakerij begonnen door Willem Baernelts, de man had uit Engeland om geloofsredenen de benen genomen. Daarnaast kunnen aangebrachte versieringen leiden tot een datering.
Zelfs voor verzamelaars is het bepalen van de ouderdom een moeilijke zaak, maar met het eerder genoemde boekje in de hand schat ik als opraper dat het geheel rechts in het midden afgebeelde pijpje in de 2e helft van de 17e eeuw is gebakken met de volgende overwegingen:

• kleine kop, aanvankelijk was tabak zeer kostbaar;
• cilindervormige hiel, die niet naar voren steekt;
• dikke steel.

De scherf linksboven met daarop een versiering kan ik niet thuis brengen.  In Krimpen aan de IJssel werden duurdere pijpen soms aangeboden met een kruikje wijn. Wellicht is dit een restant van een dergelijk kruikje. Koppen met versieringen van de grootte zoals hier op de scherf heb ik nog niet geraapt. Wel heeft mijn collectie er een aantal met een beeldmerk op de hiel.

18/10-2006